معرفی رادیوداروها

رادیودارو چیست؟

داروهای نشاندار رادیواکتیو هستند که به بدن تزریق می شوند یا به صورت خوراکی مورد استفاده قرار می گیرند.تشعشع از چشمه های داخلی یا خارجی صورت می گیرد.
چشمه خارجی: چشمه الکترون های با انرژی یا گاما هستند.
چشمه داخلی: تزریق رادیودارو

تزریق رادیودارو:

رادیودارویی که تزریق می شود باید مدت طولانی در عنصر هدف بماند ولی نه طولانی تر از حد معین، تا جذب تشعشع در حداقل باشد. مدتی که رادیودارو مفید است بستگی به نیمه عمر رادیولوژیکی و بیولوژیکی دارد، یعنی مدت زمانی که دارو در بدن می ماند تا قبل از اینکه توسط فعالیت های متابولیکی از کار بیفتد یا از بدن خارج شود. در بحث تشخیص، بیشترین کاربرد رادیوداروها در عکسبرداری ساختار بیولوژیکی است. در عکسبرداری لازم است تشعشع به اندازه کافی برای عبور از میان ماده و رسیدن به آشکارساز)دتکتور( با میزان انرژی کافی باشد و نیز بهتر است حداقل برهمکنش را با ماده بدهد.

کاربرد رادیوداروها:

1.روش تشخیص زنده:

در این روش رادیودارو را از طریق تزریق،خوراندن و یا استنشاق وارد بدن بیمار می کنند. اشعه گاما بوسیله رادیوداروها برای تامین اطلاعات مورد نیاز و مشاهده بر روی کامپیوتر استفاده می شود.

2.روش تشخیص غیرزنده:

این روش روی نمونه های برداشت شده از مریض انجام می گیرد. برخی از این روش ها نیازمند رادیودارو هستند اما مهم ترین روش، روش ایمونواسی یا آر آی اِی است.

رادیوایمونواسی: نوعی تجزیه از طریق رقیق کردن ایزوتوپی)آی دی اِی( است. 

آثار مخرب تشعشع بر سیستم زنده:

1.آسیب کشنده:

این نوع آسیب، غیرقابل برگشت و غیرقابل ترمیم است. و بعبارتی باعث مرگ سلولی می شود.

2.آسیب زیر کشنده:

این نوع آسیب طی چند ساعت ترمیم می شود.

3.آسیب قابل کشنده(پی اِل دی): 

این نوع آسیب با شرایط محیطی بعد از تابش گیری قابل تعدیل است. اگر سلول های تابش دیده، بجای محیط کاشت کامل، به مدت چند ساعتی( 6 تا 12ساعت) در محلول نمک قرار گیرد، این نوع از آسیب تشعشعی ترمیم می شود. تومورهای حساس به پرتو این نوع ترمیم را بخوبی انجام نمی دهند اما تومورهای مقاوم به اشعه، ترمیم خوبی دارند.(البته به نوعی فرضیه است و احتیاج به تحقیق بیشتری دارد.)

( ساختار رادیوداروها): Nuclear pharmacy stracture

هر رادیودارو 2 جزء دارد: جزء شیمیایی و جزء رادیوایزوتوپی.
عضو هدف:
عضو یا ارگان یا بخشی از بدن است که رادیودارو باید در آن محل تجمع و فعالیت کند. بعنوان مثال رادیودارو فلوئوروداُکسی گلوکز)اِف دی جی(، برای بررسی مغز مناسب است.

چند مثال درمانی رادیوداروها

ید 131 : درمان سرطان تیرویید
ایریدیوم 192 : سرطان سینه
استرانسیوم 99 و ساماریوم 153 و رنیوم 196 : تسکین درد استخوان ناشی از سرطان
ایتریوم 99 : سرطان دستگاه لنفاوی و درمان آرتروز
فسفر 32 : درمان بیماری پریاختگی خونی(در این بیماری تعداد گلبول های قرمز خون توسط مغز استخوان افزایش می یابد.(Targeted alpha therapy(TAT) به معنی آلفا تراپی هدفمند است. این روش برای سرطان های پراکنده استفاده می شود. از اکتانیوم 225 استفاده می شود که با انتشار سه ذره آلفا به دخترش بیسموت 213 تبدیل می شود.
Boron neutron capture therapy
به معنی درمان بوسیله گیراندازی نوترون توسط بور است.
در واقع بوسیله بور 19 است که در تومور بدخیم مغزی متمرکز می شود. بیمار بوسیله نوترون حرارتی مورد تابش قرار می گیرد که بشدت توسط بور جذب می شود و ذرات آلفای پرانرژی برای کشتن سلول های سرطانی آزاد می کند. خلاصه اینکه در این روش بجای آنکه رادیوایزوتوپ به بدن بیمار وارد شود، مریض در معرض نوترون ها قرار می گیرد. 

رادیوایزوتوپ در پرتوپزشکی:

رادیوایزوتوپی که در پرتوپزشکی استفاده می شود معمولا تکنسیوم 99 اِم است،
علت:
1.نیمه عمری حدود 6 ساعت دارد که زمانی مناسب برای استفاده تشخیصی و درمان است.
2.بوسیله روشی که ایزومریک نام دارد واپاشی می شود که گاما و الکترون منتشر می کند.
3.اشعه گاما براحتی توسط دوربین ها(آشکارسازها یا دتکتورها) آشکارسازی(نمایان) می شوند.
ضایعات:
رادیوایزوتوپ هایی که در پزشکی برای تشخیص و درمان بکار می روند دارای ضایعات کمی هستند که به اِل اِل دابلیو معروفند. این ضایعات شامل کاغذ، لباس ها، ابزار و فیلترها که رادیواکتیو اضافی دارند می شود که در طول چند ماه یا چند سال در اثر واپاشی از بین می روند